Recht om te weten (of niet)
Patiënten, het recht om te weten. (of niet willen weten)
Dit onderwerp wordt vaak besproken aan tafel en het blijkt dat veel gasten niet goed op de hoogte zijn van wat hun rechten zijn. Ook hier is het belangrijk om er voorzichtig mee om te gaan.
Vanaf 1995 bestaat er een wet, de WGBO
Wanneer mensen medische zorg nodig hebben, vertrouwen ze de zorg toe aan de hulpverleners zoals een huisarts, specialist, fysiotherapeut of apotheker. Zowel patiënten als zorgverleners hebben rechten en plichten. Vanaf 1995 bestaat er een wet waarin de rechten en plichten van patiënten zijn vastgelegd, de WGBO (Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst). Hierin wordt de relatie tussen de patiënt en de zorgverlener geregeld. Naast de wettelijke regeling is het gedrag tussen de patiënt en zijn zorgverlener van ook van belang. Het is goed om daar ook verstandig mee om te gaan.
Recht op informatie van de hulpverleners als een huisarts, specialist, fysiotherapeut of apotheker etc.
De zorgverlener is verplicht om een patiënt voor een onderzoek of behandeling voldoende informatie te geven, zodat deze een weloverwogen beslissing kan maken of ze onderzocht en/of behandeld willen worden. Onder voldoende informatie voor een onderzoek of een behandeling wordt verstaan:
- Het bespreken van de diagnose (wat mankeert de patiënt).
- Is er verder onderzoek of behandeling nodig?
- Hoe verloopt de verdere behandeling.
- Wanneer en op welke manier krijgt de patiënt de uitslagen van een onderzoek.
- Wat zijn de risico’s en de te verwachten gevolgen?
- Wat zijn de vooruitzichten na een behandeling.
- Op welke manier kan de patiënt zelf bijdragen aan een goed resultaat van een onderzoek of behandeling?
- Is er nog een andere methode?
- Wanneer moet de patiënt weer terug komen?
Wilsonbekwaam
Mensen zijn wilsonbekwaam als ze vanwege leeftijd of verstandelijk vermogen niet zelf in staat meer zijn om beslissingen te nemen. Bij hun wordt de informatie verstrekt aan de ouder of de wettelijke vertegenwoordiger. (bewindsvoerder) Wanneer een zorgverlener in een noodsituatie moet handelen, dan wordt de informatie op een later tijdstip gegeven.
Kinderen en het recht op weten
De informatie wordt door de hulpverlener verstrekt aan patiënten ouder dan 16 jaar. Bij kinderen tussen de 12 en 16 jaar wordt de informatie verstrekt aan zowel de ouders als aan het kind. Let op kinderen hebben dan al veel te vertellen!
Recht van vrije keuze van hulpverlener
Iemand kan van zorgverlener veranderen wanneer deze dit wil. Praktisch gezien is dit altijd mogelijk. Bijvoorbeeld wanneer iemand te ver van de praktijk af woont waardoor de arts in een noodsituatie niet snel genoeg aanwezig kan zijn. Maar ook als iemand ontevreden is over de arts.
Second opinion
Wanneer een patiënt twijfelt over de diagnose of de behandeling die zijn arts voorstelt, dan kan deze om een second opinion vragen bij een andere arts met hetzelfde specialisme. Hierbij geeft een andere arts een onafhankelijke mening of advies. Deze zorgverlener moet wel minstens zo deskundig zijn als de behandelende zorgverlener. De geraadpleegde deskundige is dus niet de eigen behandelaar van de patiënt. Veel zorgverzekeraars erkennen het recht op een second opinion, maar het wordt niet altijd vergoed. (ligt aan de polis)
Recht van inzage in het eigen dossier
Zorgverleners hebben de plicht om een dossier van elke patiënt bij te houden. Hierin worden gegevens vastgelegd om het verloop van de zorgverlening in kaart te brengen, zoals uitslagen van onderzoeken, afspraken of verslaglegging van zorgverleners. De gegevens in een dossier worden in de meeste gevallen 15 jaar bewaard (of langer wanneer dat uit medisch oogpunt nodig is). Het dossier is eigendom van de zorginstelling of van de zorgverlener waar de patiënt onder behandeling is.
Tip: Een patiënt kan vragen hoe lang zijn dossier bewaart, wordt. Zo kan deze op tijd een kopie aanvragen.
Patiënten hebben het recht om het dossier in te zien. Niet om mee te nemen!
Patiënten hebben niet het recht om het dossier mee te nemen. Maar in de meeste gevallen kan een patiënt tegen een kleine vergoeding wel een kopie van zijn zorgdossier krijgen. Inzage in het eigen dossier moet in de meeste gevallen schriftelijk aangevraagd worden.
TIP: Persoonlijke werkaantekeningen van de zorgverlener die los in het dossier zitten horen niet tot het dossier.
Deze kan de zorgverlener uit het dossier halen voordat de patiënt het dossier inziet.
Klachten, bij wie moet je zijn?
Wanneer een patiënt niet tevreden is over zijn zorgverlener en een klacht wilt indienen, dan zijn er drie mogelijkheden:
- Bij voorkeur wordt de onvrede besproken met de zorgverlener zelf.
- Bij de klachtenfunctionaris of patiëntenvertrouwenspersoon van de instelling waar de zorgverlener werkt.
- Door contact opnemen met de patiëntenorganisatie ‘Zorgbelang’. Dat is een adviespunt waar patiënten terecht kunnen
Recht op geheimhouding
Het is belangrijk dat vertrouwelijke informatie rondom de patiënt met zorg wordt behandeld. Zorgverleners als een arts, fysiotherapeut of verpleegkundige hebben geheimhoudingsplicht. Overige zorgverleners hebben in de meeste gevallen via hun werkgever een geheimhoudingsplicht ondertekend. Voor inloophuizen geldt ook een geheimhoudingsplicht.
Dit houdt in dat zorgverleners zonder de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt zelf geen informatie mogen geven aan anderen, zoals familie, partner of kinderen. Dit geldt ook voor de gastvrouwen!
Wanneer wordt het recht op geheimhouding geschonden?
- Bij kinderen jonger dan 12 jaar worden de ouders of wettelijke vertegenwoordigers geïnformeerd.
- Bij kinderen tussen de 12 en 16 jaar worden zowel de ouders als de kinderen geïnformeerd.
- Een arts is verplicht om bij verspreiding van bepaalde besmettelijke ziektes zijn geheimhouding te verbreken en dit aan de GGD te melden.
- In bepaalde gevallen zal en moet een zorgverlener de geheimhoudingsplicht verbreken, zoals bij kindermishandeling of bij ernstig gevaar voor anderen, misbruik en geweld. Ook besnijdenis moet worden aangeven. (verboden in Nederland)
- Bepaalde zorgverleners, zoals een keuringsarts, zijn verplicht om persoonlijke informatie bij een aanstellingskeuring door te geven aan de werkgever.
Niet willen weten
Het staat een patiënt daarnaast vrij om ‘het niet te willen weten’. Ook dat moet gerespecteerd worden.
Plichten als patiënt
Naast de verschillende rechten, heeft een patiënt ook plichten. Het is zijn plicht om:
- De zorgverlener volledig te informeren;
- de zorgverlener in staat te stellen om op een verantwoorde manier te onderzoeken en te behandelen;
- normaal mee te werken aan onderzoeken en behandeling. (patiënt mag onderzoeken en behandelingen weigeren);
- adviezen en voorschriften op te volgen;
- zich te legitimeren wanneer een zorgverlener hierom vraagt. Vanaf 1 januari 2006 zijn mensen ouder dan 14 jaar dit ook verplicht;
- de rekening van de zorgverlener op tijd te betalen;
- op tijd te komen voor een afspraak.
Wanneer een patiënt niet op een afspraak kan komen, moet hij de afspraak een dag vooraf telefonisch afzeggen. Zorgverleners mogen een rekening sturen wanneer een patiënt zijn afspraak niet op tijd heeft afgebeld.
