Omgaan met vermoeidheid
Omgaan met vermoeidheid
Vermoeidheid is een van de meest voorkomende symptomen bij patiënten.Verschillende oorzaken spelen dan een rol. Aan de hand van de onderstaande oorzaken kan een aangepaste behandeling nodig zijn. Deze kan verschillen van patiënt tot patiënt. Het is belangrijk om vermoeidheid te melden aan de arts! Als gastvrouw kun je de volgende aanbevelingen geven. Google verder nog maar eens op het internet als je meer wilt weten over dit onderwerp.
Wat is o.a.van invloed
- De ziekte zelf: De ziekte en de plek in het lichaam kan van invloed zijn op de ernst van de vermoeidheid.
- Emoties: Emotionele stress, pijn, depressie, angst, conflicten, verdriet, spanningen met vrienden en familie. Deze situaties kosten energie en kunnen tot een gevoel van uitputting leiden. Zelfs veranderingen in de dagelijkse routine kunnen oververmoeidheid in de hand werken.
- De behandeling: Een behandeling kan de slaap-, voedings- en werkgewoonten veranderen. Bepaalde behandelingen hebben een rechtstreekse invloed op de vermoeidheid.
- Bloedarmoede: is een vermindering van het aantal rode bloedlichaampjes en/of van het ijzergehalte in het bloed. Dit kan een rechtstreeks gevolg zijn van de een ziekte of een bijwerking b.v. chemotherapie. Dit laatste komt regelmatig voor. Het is algemeen bekend dat bloedarmoede zware vermoeidheid uitlokt. De reden is dat de zuurstoftoevoer naar de weefsels vermindert. Zelfs een lichte vorm van bloedarmoede gaat al gepaard met vermoeidheid, kortademigheid en hartkloppingen. Een zware bloedarmoede veroorzaakt een gevoel van vermoeidheid, kortademigheid in rust, duizeligheid, hoofdpijn, prikkelbaarheid, concentratieproblemen, koudegevoel, gebrek aan eetlust en energie. Het gevolg van bloedarmoede mag niet onderschat worden. De gastvrouw kan gasten b.v adviseren om eens bloed te laten prikken.
- Chemotherapie: kan tot zware vermoeidheid leiden. Dit komt voor bij 50 à 90 % van alle patiënten. Soms verergert de vermoeidheid nog door andere bijwerkingen van de behandeling. Patiënten die last hebben van misselijkheid en braakneigingen, eten vaak niet voldoende om hun lichaam de nodige energie te verschaffen die het nodig heeft. Deze vermoeidheid manifesteert zich vooral de tiende dag van de kuur, daarna verbetert het geleidelijk aan weer tot aan de volgende kuur. De vermoeidheid neemt bij elke kuur geleidelijk toe, afhankelijk van de aard van de ziekte, de duur van de behandeling en het type chemotherapie. Bij patiënten kan de vermoeidheid nog maanden na het stoppen van de behandeling aanhouden.
Radiotherapie: Bij bestralingen hangt de vermoeidheid af van de dosis en het aantal radiotherapiesessies. Ook van de grootte van het lichaamsoppervlak dat bestraald wordt, telt mee. De vermoeidheid kan tot enkele maanden na het einde van de behandeling voelbaar zijn. Het is bekend dat vermoeidheid bij bestraling geleidelijk toeneemt naarmate de behandeling vordert.
Chirurgie: Wie het voor een operatie geen goede conditie heeft, riskeert het slachtoffer te worden van een postoperatieve vermoeidheid. Meestal bereikt de vermoeidheid binnen een maand weer het niveau van voor de operatie.
Bloedarmoede: Als gevolg van bloedverlies tijdens de operatie kan vermoeidheid in de hand werken.
Pijn: Factoren zoals de pijn, de verdoving en de duur van de operatie spelen ook een rol. Er bestaan doeltreffende middelen om pijn te bestrijden. (Zie de les over pijn)
Algemene conditie het herstel van gezond weefsel dat bestraald is en het opruimen van dode kankercellen kost het lichaam veel energie. Zelfs het heen en weer reizen voor een behandeling vormt een extra belasting. Het is aan te bevelen om tijdens de behandelingen voldoende rust te nemen. Soms is het nodig de dagelijkse activiteiten in een aangepast tempo uit te voeren. Ontspanning kan ook helpen.
Wat kan iemand zelf doen bij vermoeidheid?
De meeste mensen hebben de neiging langer te rusten wanneer de vermoeidheid toeslaat. Maar het effect kan ook omgekeerd zijn: Hoe meer ze rusten, hoe vermoeider ze worden. Het advies is dan, om in plaats van lang te blijven liggen, wat vaker rechtop te zitten of te staan. Wat ook kan helpen is een wandeling maken of een niet al te zware activiteit uit te voeren. Veel mensen ervaren dat een korte wandeling hun vermoeidheid doet afnemen.
Heeft iemand echt rust nodig, dan is even zitten of liggen, liefst voor een korte periode een goed idee. Meerdere korte rustperiodes zijn beter dan een lange siësta. Een goeie nachtrust zorgt ervoor dat ze de volgende ochtend uitgeruster opstaan. Dit is belangrijk en helpt om de energie te behouden.
Activiteiten op een lijst plaatsen: (advies)
- Laat een lijst maken met wat ze dezelfde dag willen doen.
- Laat een 2e lijst maken met activiteiten die kunnen wachten.
Ze starten met de eerste lijst en als ze nog energie over hebben met de 2e lijst.
Nog een tip:
Laat de gast een dagboek bij houden waarin deze opschrijft wat deze zoal doet op een dag, laat ook noteren hoeveel energie dat heeft gekost. Als ze vervolgens de eigen notities bekijken dan kunnen beter inschatten bij welke activiteit de vermoeidheid de kop op steekt. Het is belangrijk om deze activiteiten tot een minimum te beperken. Laat ze vooral activiteiten doen waar ze zich beter bij voelen.
Nog meer tips
- Laat hulp vragen:
voor klussen zoals het huishouden, de was, boodschappen of verplaatsen met de auto. Door bepaalde taken en verantwoordelijkheden aan anderen over te laten, kan energie bespaart worden. - Lezen, ontspannen of muziek beluisteren kunnen helpen om de vermoeidheid binnen de perken te houden:
Het is goed dat de geest bezig blijft en dat deze niet voortdurend aan de vermoeidheid, de ziekte of de behandeling denkt.
