Omgaan met pijn

Omgaan met pijn
Pijn kan leiden tot een achteruitgang bij het functioneren. Met als resultaat: inactiviteit, slechte nachtrust, somberheid en minder sociale contacten. Pijn komt regelmatig voor en kan een chronisch probleem worden. In een inloophuis wordt regelmatig gesproken over pijn. Daarom enkele handvatten.

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen:

• Pijn die nog te behandelen is (bijvoorbeeld een peesontsteking).
• Pijn die aspecifiek is. Dit betekent dat de oorzaak van de pijn niet precies is aan te geven.

Het kost tijd om dit te zoeken. Dit wordt uitgevoerd door de arts(en) en therapeuten. Lukt dit niet dan kan een pijnpoli een uitkomst betekenen.

Zorgen en vragen
Dikwijls zie je bij pijn die al lang duurt dat er geen specifieke oorzaak wordt gevonden. En ondanks meerdere behandelingen blijven de pijnklachten bestaan. Bij deze chronisch aspecifieke pijn gaan andere factoren een rol spelen die de pijn negatief kunnen beïnvloeden.

Een negatieve pijnspiraal
Zo gaat iemand minder bewegen of verkrampen. Dit leidt dan tot meer of andere pijnklachten en afname van fitheid. Ook kan pijn zorgen geven en vragen oproepen als: ‘Wordt het nog erger? Hoe houd ik het vol?’ Bezig zijn met deze vragen kan ook weer spanning en angst geven, wat de nachtrust kan verstoren en de pijn weer kan versterken.

Geen begrip uit de omgeving
Nog vervelender wordt het als iemand onvoldoende begrip ontmoet in de omgeving. Als weinig mensen het serieus willen nemen hoe pijn je hele leven negatief beïnvloedt. Dan is het niet alleen een medisch, maar ook een persoonlijk en sociaal probleem die aandacht verdiend.

Mogelijkheden bij chronische pijn
Het kan zijn dat de chronische pijn niet medisch behandelbaar is. Dan kan de patiënt leren omgaan met pijn en leren om meer aandacht vrij te maken voor activiteiten die nog wel leuk zijn en die nieuwe energie geeft. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden:

• Iemand kan zelf aan de slag met ontspanning, bijvoorbeeld door yoga of mindfulness;
• een aangepast beweeg programma;
• door het volgen van een online cursus ‘Omgaan met pijn’;
• chronische pijn revalidatie;
• de pijnpoli.

Bij pijn revalidatie leer je vier dingen:

1. Slimmer te plannen om dagelijkse activiteiten, ondanks de pijn beter uit te voeren.
2. Het denken en voelen over pijn te veranderen.
3. Te accepteren wat wel en wat niet meer kan.
4. Het algemene lichamelijk functioneren verbeteren door je spieren te versterken.
5. Je bewegingsmogelijkheden te verbeteren.
6. Je uithoudingsvermogen te vergroten.
7. Door te ontspannen.

Een chronisch pijnrevalidatieprogramma wordt aangeboden bij de meeste revalidatiecentra. Een multidisciplinair team met een revalidatiearts, fysiotherapeut, ergotherapeut, psycholoog, beweging therapeut en maatschappelijk werker zijn hierbij betrokken. Iemand kan er terecht op verwijzing van de huisarts, revalidatiearts of andere specialist. Als gastvrouw kun je bij vragen over pijn hierop wijzen.

Pijn meten

Voor een pijnbehandeling is het regelmatig meten van pijn belangrijk. De arts kan pijnscores of pijn-vragenlijst gebruiken om inzicht te krijgen in de ernst van de pijn en de invloed ervan op het dagelijks leven. Ook kan de arts vragen om een pijndagboek in te vullen.

Pijnscores:  Bij pijnscores wordt gebruik gemaakt van een VAS, NRS of VRS.

VAS: De zogenaamde Visuele Analoge Schaal (VAS) bestaat uit een 10 centimeter lange horizontale lijn. Deze loopt van ‘geen pijn’ (0) tot ‘ergst denkbare pijn’ (10). De patiënt brengt hierop een markering (streepje of kruisje) aan.

NRS: Bij de Numerieke Beoordeling (Rating) Schaal (NRS) geeft de patiënt de pijn weer in een cijfer van nul (geen pijn) tot tien (ergst denkbare pijn). Een NRS van 1-3 staat voor milde pijn, 4-6 voor matige pijn en 7-10 voor ernstige pijn. De NRS is de meest gebruikte schaal.

VRS Bij de Verbale Beoordeling (Rating) Schaal (VRS) kiest de patiënt voor het gevoel die het best overeenkomt met de klacht. De patiënt kan kiezen  uit:  ‘geen’, ‘licht’, ‘matig’ en ‘ernstig’.

Scoort een patiënt een vier of hoger op een 11-punts schaal of geeft deze aan de pijn ondragelijk te vinden, dan start de arts met de behandeling of past deze de behandeling of medicatie aan. De arts streeft ernaar dat de score op de 11-punts pijnschaal daalt tot drie of lager en dat de pijn acceptabel is.

Pijndagboek
Het is voor een behandelend arts lastig om in te schatten hoeveel pijn een patiënt heeft. Een pijndagboek helpt om de arts een goed idee te krijgen over het verloop van de pijn en het effect van de behandeling. De patiënt houdt in een pijndagboek bij op een schaal van een tot tien hoe ernstig de pijn is en noteert het tijdstip, hoe lang de pijn in die mate aanhield en wat deze deed om de pijn te onderdrukken.

Er wordt b.v genoteerd:

• Hoe hevig is de pijn (geef een cijfer tussen nul en tien);
• wat deed u tegen de pijn en welk effect had dat?;
• gebruikte u een pijnstiller? Hoeveel, op welk tijdstip en wat was het resultaat?;
• welke bewegingen doen pijn?;
• in welke lichaamshouding heeft u het minste last van de pijn?

Meer informatie…

• Online cursus ‘Leven met Pijn’
  Deze cursus bestaat uit negen lessen en is binnen twaalf weken af te ronden. De cursus bestaat uit informatie, oefeningen en opdrachten. De oefeningen zijn gebaseerd op mindfulness en ‘Acceptance and Commitment Therapy’ (ACT). Het volledig zelfstandig volgen van deze cursus is niet voor iedereen weggelegd. Soms is een cursus in groepsverband. Overleg met de arts of andere hulpverlener wat de beste aanpak is.aan te bevelen zie: www.pijn-revalidatie.nl
• Online cursus ‘Omgaan met chronische pijn’
  Chronische pijn heeft invloed op je functioneren en je persoonlijk welzijn. Hulpverleners kunnen ondersteuning bieden, maar je kunt zelf ook iets doen. Daarom is de cursus ‘Omgaan met pijn’ ontwikkeld met als doel om informatie te verstrekken over het ontstaan en het bestrijden van chronische pijn. Na de cursus weet je hoe je zelf kunt werken aan je herstel.
• De Stichting Pijn-Hoop organiseert lotgenotencontact. Daarnaast organiseert deze stichting enkele keren per jaar cursussen om beter om te leren gaan met pijn en geeft een brochure uit met tips.www.pijn-hoop.nl
• Boek: Leven met pijn. De kunst van het aanvaarden, (2010) Martine Veehof & Karlein Schreurs, Uitgeverij Boom.
• Stichting Breathworks Nederland. Deze stichting wil mensen ondersteunen in het omgaan met chronische pijn en de ingrijpende gevolgen daarvan. www.breathworks.nl

Mogelijkheden bij chronische pijn
Het kan zijn dat de chronische pijn niet medisch behandelbaar is. Dan kan de patiënt leren omgaan met pijn en leren om meer aandacht vrij te maken voor activiteiten die nog wel leuk zijn en die nieuwe energie geeft. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden:

• Iemand kan zelf aan de slag met ontspanning, bijvoorbeeld door yoga of mindfulness;
• een aangepast beweeg programma;
• door het volgen van een online cursus ‘Omgaan met pijn’;
• chronische pijn revalidatie;
• de pijnpoli.

Bij pijn revalidatie leer je vier dingen:

1. Slimmer te plannen om dagelijkse activiteiten, ondanks de pijn beter uit te voeren.
2. Het denken en voelen over pijn te veranderen.
3. Te accepteren wat wel en wat niet meer kan.
4. Het algemene lichamelijk functioneren verbeteren door je spieren te versterken.
5. Je bewegingsmogelijkheden te verbeteren.
6. Je uithoudingsvermogen te vergroten.
7. Door te ontspannen.

Een chronisch pijnrevalidatieprogramma wordt aangeboden bij de meeste revalidatiecentra. Een multidisciplinair team met een revalidatiearts, fysiotherapeut, ergotherapeut, psycholoog, beweging therapeut en maatschappelijk werker zijn hierbij betrokken. Iemand kan er terecht op verwijzing van de huisarts, revalidatiearts of andere specialist. Als gastvrouw kun je bij vragen over pijn hierop wijzen.

Pijn meten

Voor een pijnbehandeling is het regelmatig meten van pijn belangrijk. De arts kan pijnscores of pijn-vragenlijst gebruiken om inzicht te krijgen in de ernst van de pijn en de invloed ervan op het dagelijks leven. Ook kan de arts vragen om een pijndagboek in te vullen.

Pijnscores:  Bij pijnscores wordt gebruik gemaakt van een VAS, NRS of VRS.

VAS: De zogenaamde Visuele Analoge Schaal (VAS) bestaat uit een 10 centimeter lange horizontale lijn. Deze loopt van ‘geen pijn’ (nul) tot ‘ergst denkbare pijn’ (tien). De patiënt brengt hierop een markering (streepje of kruisje) aan.

NRS: Bij de Numerieke Beoordeling (Rating) Schaal (NRS) geeft de patiënt de pijn weer in een cijfer van nul (geen pijn) tot tien (ergst denkbare pijn). Een NRS van 1-3 staat voor milde pijn, 4-6 voor matige pijn en 7-10 voor ernstige pijn. De NRS is de meest gebruikte schaal.

VRS Bij de Verbale Beoordeling (Rating) Schaal (VRS) kiest de patiënt voor het gevoel die het best overeenkomt met de klacht. De patiënt kan kiezen  uit:  ‘geen’, ‘licht’, ‘matig’ en ‘ernstig’.

Scoort een patiënt een vier of hoger op een 11-punts schaal of geeft deze aan de pijn ondragelijk te vinden, dan start de arts met de behandeling of past deze de behandeling of medicatie aan. De arts streeft ernaar dat de score op de 11-punts pijnschaal daalt tot drie of lager en dat de pijn acceptabel is.

Pijndagboek
Het is voor een behandelend arts lastig om in te schatten hoeveel pijn een patiënt heeft. Een pijndagboek helpt om de arts een goed idee te krijgen over het verloop van de pijn en het effect van de behandeling. De patiënt houdt in een pijndagboek bij op een schaal van een tot tien hoe ernstig de pijn is en noteert het tijdstip, hoe lang de pijn in die mate aanhield en wat deze deed om de pijn te onderdrukken.

Er wordt b.v genoteerd:

• hoe hevig is de pijn (geef een cijfer tussen nul en tien);
• wat deed u tegen de pijn en welk effect had dat?;
• gebruikte u een pijnstiller? Hoeveel, op welk tijdstip en wat was het resultaat?;
• welke bewegingen doen pijn?;
• in welke lichaamshouding heeft u het minste last van de pijn?

Meer informatie…

• Online cursus ‘Leven met Pijn’
  Deze cursus bestaat uit negen lessen en is binnen twaalf weken af te ronden. De cursus bestaat uit informatie, oefeningen en opdrachten. De oefeningen zijn gebaseerd op mindfulness en ‘Acceptance and Commitment Therapy’ (ACT). Het volledig zelfstandig volgen van deze cursus is niet voor iedereen weggelegd. Soms is een cursus in groepsverband. Overleg met de arts of andere hulpverlener wat de beste aanpak is.aan te bevelen zie: www.pijn-revalidatie.nl
• Online cursus ‘Omgaan met chronische pijn’
  Chronische pijn heeft invloed op je functioneren en je persoonlijk welzijn. Hulpverleners kunnen ondersteuning bieden, maar je kunt zelf ook iets doen. Daarom is de cursus ‘Omgaan met pijn’ ontwikkeld met als doel om informatie te verstrekken over het ontstaan en het bestrijden van chronische pijn. Na de cursus weet je hoe je zelf kunt werken aan je herstel.
• De Stichting Pijn-Hoop organiseert lotgenotencontact. Daarnaast organiseert deze stichting enkele keren per jaar cursussen om beter om te leren gaan met pijn en geeft een brochure uit met tips.www.pijn-hoop.nl
• Boek: Leven met pijn. De kunst van het aanvaarden, (2010) Martine Veehof & Karlein Schreurs, Uitgeverij Boom.
• Stichting Breathworks Nederland. Deze stichting wil mensen ondersteunen in het omgaan met chronische pijn en de ingrijpende gevolgen daarvan. www.breathworks.nl